Zonnewijzers in Zutphen
Het Zutphense kwadrant
In 2013 vonden archeologen in Zutphen een kwadrant. In het STEDELIJK MUSEUM is een speciale opstelling gemaakt om dit bijzondere object goed uit te laten komen. Bij een museumbezoek heb ik een tijdje gefascineerd staan kijken naar dit stukje messing met de afmetingen van groot uitgevallen jampotdeksel.
Een Kwadrant is een middeleeuws instrument om het tijdstip af te leiden uit een combinatie van de stand van de Zon en het moment in het jaar. In een artikel voor het tijdschrift Pythagoras schrijft Eric Kirchner dat achter het instrument een cocktail schuilt van Indiase wiskunde en oud-Griekse meetkunde, en het vernuft van islamitische geleerden om deze mix om te zetten in een handzaam instrument. Wil je er meer van af weten?
Er is een boek over het kwadrant verschenen, nummer 80 in de reeks Zutphense Archeologische publicaties:
Fermin, H.A.C. & D. Kastelein, 2013: Het Zutphense kwadrant. Archeologisch onderzoek in de gracht van de ringwalburg op de Houtmarkt te Zutphen
Op internet staan een aantal interessante artikelen. Links:
Eric Kirchner in het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde
Eric Kirchner in Pythagoras september 2013 pag 20
In de weer met een hoepelsfeer
Jaren geleden kreeg ik een oude zonnewijzer - met achterstallig onderhoud er gratis bij. Het metaal was gaan roesten en van de sokkel bladderde de verf af. Vergezeld door een filosofische tuinkabouter stond deze z.g. hoepelsfeer jarenlang scheef gezakt op een rustig plekje in de tuin. De juiste tijd aangeven – ho maar.
Toen ik het niet langer meer kon aanzien dat zo’n leuk instrument er zó bij stond, besloot ik me in de zonnewijzerkunde te gaan verdiepen. Wat was de goede opstelling? Recht zetten leek me een eerste vereiste 😊, maar dat kon op allerlei manieren. Wat was de beste?
Na de restauratie had Zutphen er weer een zonnewijzer bij.
Klik op deze link voor het verslag
De Rotonde zonnewijzer
In de aansluiting van de nieuwe rondweg om dorpskern De Hoven bij Zutphen op de bestaande Kanonsdijk is een enorme zonnewijzer geïnstalleerd. Rondweg ‘De Hoven’ zorgt ervoor dat de provinciale weg N345 niet meer door De Hoven gaat. Als je de tijd neemt om in het midden van de rotonde even van de fiets te stappen, hetgeen dankzij het trottoir veilig kan, ervaar je hoe indrukwekkend de zonnewijzer is. De zonnewijzer geeft zowel zomer- als wintertijd aan. De rotonde en de zonnewijzer zijn gerealiseerd door het ingenieursbureau ipv Delft.
Opdrachtgever is de provincie Gelderland. Het ligt nèt op het grondgebied van gemeente Brummen, maar is het snelst bereikbaar vanuit Zutphen. De gemeente Zutphen heeft van Brummen de namen voor de nieuwe wegen mogen voorstellen. Als Zutphenaar ervaar ik het eigenlijk toch wel als een Zutphense zonnewijzer.
Hier kun je het artikel lezen, dat ik schreef voor Zon & Tijd.
Het Ruitershofje
Hij staat er al jaren en al die tijd was hij aan mijn aandacht ontsnapt. Zoals dat gaat: ik ontdekte hem bij toeval. Op een zondagochtend wandeling liepen wij het Ruitershofje in, omdat we ons bedachten dat we daar nog nooit geweest waren. Navraag leerde dat hij al heel lang in het hofje staat. Enkele jaren geleden is hij bij een tuinrenovatie van de ene kant van de tuin naar de andere kant verhuisd. Ik probeer momenteel te achterhalen wie de ontwerper en wie de maker is.
Topzand zonnewijzer
Ooit stond deze prachtige achttiende eeuwse zonnewijzer in de tuin van tandarts Topzand te Lochem. Een halve eeuw geleden schonk de tandarts hem aan het Stedelijk Museum in Zutphen. Daar pronkte hij jarenlang in de hal van de locatie Rozengracht 3. Na de verhuizing van het museum kwam de zonnewijzer in de opslag terecht. Gelukkig is hij sinds enige tijd weer te bewonderen in de openbare ruimte. Plaats: Terras/binnentuin van Hotel Broederenklooster, Rozengracht 3, Zutphen. Het plein is te bereiken via een poort aan de Turfstraat en een poort aan de Spoorstraat. Als u zoekt op Rosmolensteeg komt u er ook, want dat is het verbindingstraatje tussen de twee poorten.
